Year: 1974
Place: Tielt
Publisher: Christelijk Vlaams Kunstenaarsverbond
Edition: 1st
Language: Nederlands
Pages: van p72 tot p136
Condition: G
Cover condition: Fair. Werkexemplaar
Binding: SC
72 Ten geleide:
Het œuvre van Servranckx onderging het lot van dat van andere grote voorlopers : eerst diep onder de indruk van het Vlaams Expressionisme en later van het Waals Surrealisme, vergaten de ouderen het zogenaamd 'experiment' van de pioniers van de abstracte kunst der jaren twintig. Voor de later geboren jongeren, slecht ingelicht, bleef het een lange tijd haast totaal onbekend. Toch zou het, na de doorbraak van de tweede generatie abstracten, omstreeks 1955 geleidelijk meer en meer bekendheid en waardering verwerven, ook buiten onze grenzen, waar het feitelijk opnieuw ontdekt werd. De weerklank van recente tentoonstellingen in het buitenland bewijzen dit treffend.
Toen Vondel schreef dat langzaamheid grote zaken past, kon hij niet vermoeden hoezeer deze uitspraak toepasselijk zou zijn op het artistiek leven in het Vlaanderen van de eerste helft van de twintigste eeuw. Terugblikkend op het vastgevroren artistiek klimaat in de jaren die de Tweede Wereldoorlog voorafgingen, begrijpen wij, echter zonder verontschuldiging, dat het œuvre van Servranckx te persoonlijk en avant-gardistisch, te zuiver picturaal, te subtiel en te gevarieerd was om destijds door de meestal aan land en bodem gehechte en door het Surrealisme aangetrokken Vlaamse kunstcritici en verzamelaars nader begrepen, laat staan naar juister waarde geschat te worden. Zelfs het objectief bestuderen van de louter kunsthistorische betekenis ervan werd liefst gemakkelijkheidshalve ontweken.
De eerste abstracten en hun verdedigers waren 'de roependen in de Belgische woestijn'.
Er was dan ook een nieuwe tijdsgeest en een jongere, nationaal en internationaal beter en sneller ingelichte generatie nodig om onbevooroordeeld, met begrip en gevoelen in deze toch ietwat ergerende leemte te voorzien. Het is een verheugend verschijnsel dat meer en meer nieuwsgierige jongeren zich interesseren voor wat in ons land vóór en tijdens de suprematie van het Vlaams Expressionisme en van het Waals Surrealisme buiten de algemeen begane wegen in afzondering gepresteerd werd en in feite, achteraf gezien, veel meer belang en betekenis bleek te hebben dan aanvankelijk werd vermoed. Er bleef zoveel pionierswerk in het vergeetboek. Zoveel losstaande figuren werden om nog nader te onderzoeken redenen doodgezwegen.
Het is meer dan een halve eeuw geleden dat ondergetekende, als knaap van nog geen tien jaar, voor de eerste maal schilderijen zag in het atelier van een kunstenaar. Het waren abstracte schilderijen. Die beslissende kennismaking viel hem te beurt bij Servranckx te Diegem. En nu, in 1974, kan hij niet verzwijgen dat het hem een vreugde is, het aan Servranckx gewijd nummer van het tijdschrift Vlaanderen te mogen inleiden.
Komt dit nummer, haast negen jaar na de dood van de kunstenaar te laat ? Kwamen, zoals ooit beweerd werd, de eerste abstracte schilders 'te vroeg' in de evolutie van onze moderne schilderkunst ? Het antwoord heeft hier nu nog weinig belang en ieder lezer heeft wellicht het zijne klaar.
In dit nummer wordt het zeer omvangrijk en even verscheiden œuvre van Servranckx, in zijn meest opvallende aspecten althans, voorgesteld door verscheidene vooraanstaande hedendaagse kunstcritici. Maar wij hebben er tevens aan gehouden teksten te publiceren die vele jaren geleden, 'in tempore non suspecto', in tijdschriften en katalogen verschenen en thans haast onvindbaar zijn. Zij leren ons soms op verrassende wijze hoe bepaalde kunstcritici van 1924 tot 1948 op hun manier het œuvre van Servranckx zagen, zodat wij een leerrijke terugblik krijgen en er tevens boeiende confrontaties ontstaan.
Servranckx zelf komt aan het woord in teksten waarvan de betekenis door de lezer zal ontdekt worden, wat ons doet hopen dat zijn volledige geschriften ooit zullen gepubliceerd worden door een uitgever die hun kunsthistorische waarde op prijs zal stellen. Teksten en illustraties vormen aldus een nummer dat, zo hopen wij, zal bijdragen tot een beter omschreven kennis van en een sterkere waardering voor het œuvre van de 'Paus van onze abstracte kunst'.
Ondergetekende dankt de eminente medewerkers voor hun bereidwilligheid. Zijn dank gaat tevens naar de leiding van het tijdschrift Vlaanderen voor het begripvol initiatief. En hij denkt ook met een zekere weemoed aan wat Servranckx, eenzaam, trots en ietwat verbitterd, hem herhaaldelijk met een vaag moreel masochisme verklaard heeft: ,,Na mijn dood ... ".
Maurits Bilcke Tervuren, 9 februari 1974.
74 Victor Servranckx 26-6-1897 - 11-12-1965. Maurits Bilcke
79 Ons standpunt, door Servranckx 1927
83 De zuivere beelding door Servranckx 1925
87 Opus 47, 1923 van Victor Servranckx. Michel Seuphor
89 Victor Servranckx (1897-1965) en de opsie van de kunstenaar voor de funksjoneel-abstrakte kunst. Luk de Vos
95 Victor Servranckx, een onveranderde visie. Marcel Duchateau
97 Boom en machine, dualiteit in eenheid. Marc Calewaert
99 Het grafisch œuvre van Servranckx. Jean Dypreau
100 Het niet verhalende, condensatie van het levensverhaal. Bertien Buyl
103 Zoals Servranckx mij voor de geest staat. Emile Langui
104 Eigentijdse getuigenissen:
104 Moderne Vlaamse Schilders: Servranckx. Wies Moens
105 De muurschilderkunst van Servranckx. Fernand Léger
106 Een pionier van de abstrakte kunst. Léon Degand
106 Servranckx de onbekende. Pierre-Louis Flouquet
108 Servranckx en de zuivere beelding. Maurice Casteels
110 Getuigenis. Armand Sauvage
110 Suggesties. Pierre Burgeois
111 Poëtisch bericht (Joseph Verhelle, S. Anderus, pr., Albert de Longie, Guy van Hoof) 113 Verbondsberichten (Nieuwe leden, Jaarvergadering 1974, Wij, geminoriseerden) 115 Buitenlands aktueel (Affiliatie Kortrijk-Bad Godesberg, Tentoonstellingen) 117 Kunstecho's (Lit. en artistieke prijskampen en onderscheidingen; Uit het leven van kunst en literatuur) 122 Korte golf 127 Bibliotheek 131 Vrije Tribune.
